> Wczasy odchudzające

Dlaczego Polki odchudzają się nieskutecznie?

Nadwaga wśród Polek to problem powszechny.

Badania epidemiologiczne dotyczące nadwagi i otyłości wśród Polaków prowadzone są systematycznie i wszystkie wskazują na podobne zjawisko: problem nadmiernej masy ciała dotyczy bardzo dużej części naszej populacji. Według przeprowadzonych w 2002 roku badań medycznych (badanie Natpol 2002) z problemem nadwagi i otyłości boryka się niemal połowa (48%) Polek i to one - zdecydowanie częściej niż mężczyźni - podejmują próby pozbycia się zbędnych kilogramów.

Kobiety nie są zadowolone z tego, ile ważą.

W badaniu przeprowadzonym w styczniu 2006 roku aż 59% Polek nie zaprzeczyło, że ważą więcej niż by chciały. Podobnie duża jest grupa kobiet, które uważa, że ważą więcej niż powinny. Co więcej, jedynie 46% Polek odrzuciło stwierdzenie, że ma nadwagę. Oznacza to, że niemal 60% kobiet nie jest zadowolonych, z tego ile ważą i odczuwa z tego powodu mniejszy lub większy dyskomfort (zobacz wyniki badania). Tak negatywna ocena nie powinna dziwić - współczesny model wysportowanej sylwetki jest niemal powszechnie akceptowany i oczekiwany.

Kobiety podejmujące próby schudnięcia jako najważniejszy powód wymieniają kwestie zdrowotne, jednak niemal wszystkie pozostałe powody odnoszą się do kwestii szeroko rozumianego zadowolenia z siebie. Są to: lepsza kondycja, lepsze samopoczucie, większa atrakcyjność i większa samoakceptacja (zobacz wyniki badania). Można więc uznać, że nadwaga łatwo pociąga za sobą ogólne obniżenie oceny własnej osoby i obniża przyjemność życia.

Czerpanie przyjemności z życia jest ważne dla kobiet.

Oczywiście przyjemność życia to nie tylko szczupła sylwetka. 67% kobiet deklaruje, że w ogóle nie lubi rezygnować z przyjemności. W dużym stopniu gruntem dla takiej postawy jest współczesny sposób życia, który zmusza kobiety do podejmowania wielu wyzwań, ale z drugiej strony akceptuje ich prawo do wielu - choćby drobnych - przyjemności.

Jedzenie to jedna z ważniejszych przyjemności, ale także zagrożenie dla utrzymania prawidłowej masy ciała.

Bardzo istotną przyczyną nadwagi jest fakt, że ponad 80% kobiet po prostu lubi jeść. Na naszych stołach pojawia się coraz więcej wyszukanych i różnorodnych potraw, coraz bogatsza i bardziej dostępna jest także oferta gastronomiczna. Potwierdza się też stara prawda, że jedzenie lepiej smakuje w dobrym towarzystwie. Systematycznie wśród Polek rośnie chęć do prowadzenia życia towarzyskiego. Aż 70% kobiet przyznaje, że nie rezygnuje z okazji, jeśli mogą spędzić czas ze znajomymi przy stole ze smakołykami.

Spotkania towarzyskie to nie jedyna pułapka związana z jedzeniem, jaka czyha na kobiety pragnące zachować szczupłą sylwetkę. Duża część z nich, a szczególnie te, które nie są zadowolone z tego, ile ważą, zdradza skłonność do zachowań raczej powiększających ten problem. Aż 88% kobiet przyznaje, że przynajmniej czasami je potrawy, które bardzo lubi w zbyt dużych ilościach. Równie duża część badanych kobiet przyznaje, że co najmniej czasami w ogóle nie zwraca uwagi na to, czy to co jedzą jest zdrowe, czy też nie. Nieznacznie mniej - 86% badanych - przynajmniej czasami wstaje od stołu z uczuciem przejedzenia. Wreszcie 87% podjada poza głównymi posiłkami (zobacz wyniki badania).

Równocześnie zmniejsza się wpływ zasad zdrowego żywienia na nasze życie. Porównując deklaracje z roku 1997 i 2004 można zauważyć, że Polki rzadziej starają się unikać potraw tłustych, cukru, i cholesterolu, wiele z nich deklaruje, że lubi się kłaść z uczuciem sytości. Choć częściej zdają sobie sprawę ze szkodliwości podjadania między posiłkami, to jednak nadal to robią.

Niechciane kalorie oczywiście nie muszą być powodem wzrostu masy ciała - można pozbyć się ich np. poprzez wysiłek fizyczny. Nie jest to jednak takie proste - 66% kobiet nie zaprzecza, że woli spędzić czas w kinie lub kawiarni niż na basenie lub w klubie fitness, jednocześnie tylko 20% stwierdza, że ma czas na uprawianie sportu.

Walka z nadmiarem kilogramów jest sprawą trudną.

W przeprowadzonym w styczniu 2006 roku badaniu 32% Polek przyznało się, że podejmowały próby schudnięcia. Rozpoczęcie odchudzania postrzegane jest przez osoby, które tego próbowały jako trudne lub bardzo trudne (52%). Ale to i tak nic w porównaniu z wytrwaniem w odchudzaniu: aż 72% badanych uznało je za trudne i bardzo trudne.

Kobiety w Polsce są coraz bardziej świadome problemu nadwagi oraz jego przyczyn, ale jednocześnie niezbyt wiele nadziei pokładają w tradycyjnych metodach odchudzania, które wymagają daleko idącej rezygnacji z przyjemności. Jedynie 14% byłoby skłonne przyznać, że znają sposób, który im w pełni odpowiada, ale aż 42% go nie zna (zobacz wyniki badania). Trzeba jednak zauważyć, że powszechnie znane są jedynie dwa sposoby: dieta oraz ćwiczenia fizyczne (zobacz wyniki badania).

Podejmowanie prób schudnięcia wiąże się także z dużymi obawami: o swoją silną wolę do wytrwania w kuracji i utrzymaniu zdrowych nawyków żywieniowych, o długoterminowe efekty odchudzania, brak czasu na przestrzeganie diety i ćwiczenia oraz o ciągłe odczucie bycia głodnym. Obawy te dodatkowo zmniejszają motywację do rozpoczęcia odchudzania.

Podstawowe metody walki z nadwagą nie są satysfakcjonujące.

Głównym sposobem utraty masy ciała, wykorzystywanym przez Polki, jest dieta. Stosuje ją lub stosowało aż 91% kobiet, które w ogóle próbowały się odchudzać. Najczęściej kobiety rezygnują z produktów wysokokalorycznych, stosują diety rekomendowane przez znajomych lub po prostu radykalnie zmniejszają ilość spożywanego jedzenia. Diety ułożone dla nich przez lekarzy lub dietetyków stosuje zaledwie 6% kobiet. Niestety, tylko 43% ze stosujących dietę jest zadowolonych z jej efektów i tylko 41% polecałoby ją innym. Natomiast aż 71% stosujących dietę dostrzega jej istotne wady: przede wszystkim zależność od swojej silnej woli oraz efekt jo-jo (zobacz wyniki badania).

Drugi podstawowy sposób to ćwiczenia fizyczne, najlepiej - zdaniem Polek - połączone z dietą. Ich najważniejszą wadą jest to, że wymagają jeszcze większego wysiłku niż dieta, zatem wiele kobiet z góry z nich rezygnuje. Do stosowania ćwiczeń obecnie lub w przeszłości przyznaje się 66% kobiet. Polki najczęściej ćwiczą w domu (73%), zdecydowanie mniej wybiera inne formy aktywności (najwięcej, bo 20% - fitness). Podejmowanie ćwiczeń rzadko przeradza się w stały nawyk: jedynie 18% badanych ćwiczy lub kiedykolwiek ćwiczyło dłużej niż rok. Mimo to 58% ćwiczących było zadowolonych z wyniku i aż 66% uważa ćwiczenia za sposób godny polecenia. Nie zmienia to jednak faktu, że bariera niechęci do wysiłku, braku czasu i miejsca skutecznie zniechęca bardzo wiele osób (zobacz wyniki badania).

Oczekiwania wobec idealnej metody odchudzania.

Za najistotniejsze w optymalnej metodzie zmniejszenia masy ciała Polki uznały bezpieczeństwo dla zdrowia, długoterminowe działanie, brak efektu jo-jo oraz łatwość stosowania i niebyt wysoki koszt stosowania (zobacz wyniki badania).

Za najlepszą metodę odchudzania uważana jest stała zmiana nawyków żywieniowych połączoną z ćwiczeniami fizycznymi (wskazana przez 37% Polek) oraz stała zmiana nawyków żywieniowych bez ćwiczeń (31% wskazań) (zobacz wyniki badania). Tę drugą metodę zdecydowanie częściej wybierały kobiety, które próbowały się już odchudzać.

W praktyce są to nie tylko sposoby uznawane za najlepsze, ale także jedynie stosowane. Dietę stosowało kiedykolwiek 30% badanych kobiet, a ćwiczenia 22%. Inne metody odchudzania zostały wskazane przez znikomą liczbę badanych.

Jak widać dieta i ćwiczenia są postrzegane przez Polki jako najbardziej odpowiednie - skuteczne i bezpieczne - jednak jednocześnie nie spełniają jednego z najważniejszych oczekiwań: łatwości stosowania, która ostatecznie przesądza o zastosowaniu określonej formy odchudzania i powodzeniu całego przedsięwzięcia. Z tego względu przekonanie o zasadności stosowania diety i ćwiczeń nie przekłada się na satysfakcję - odsetek zadowolonych jest niezbyt wysoki. Wiele kobiet nie jest w stanie uzyskać oczekiwanych rezultatów, bo nie praktykują przyjętej formy odchudzania dostatecznie restrykcyjnie.

Parafarmaceutyki i leki na receptę, które wpływają na odczucie sytości praktycznie nie są przez Polki stosowane. Mało która z nich kiedykolwiek w ogóle rozważała ich wybór. Na pytanie dlaczego, najczęściej wskazywały na niekorzystny wpływ na zdrowie (odpowiednio parafarmaceutyki: 25% i leki na receptę: 24%), brak wiary w skuteczność działania (odpowiednio: 26% i 21%) oraz wysoką cenę (16%). Warto jednak zauważyć, że aż 43% nie było w stanie wskazać konkretnej i przekonującej przyczyny - stosowanie leków na receptę i parafarmaceutyków po prostu nie było przez nie w ogóle rozważane (zobacz wyniki badania).

Osoby odchudzające się twierdziły, że leki na receptę i parafarmaceutyki, które wpływają na odczucie sytości mogą służyć jedynie jako wspomaganie diety i ćwiczeń oraz że nie znają naprawdę skutecznego środka. Po takich lekach spodziewałyby się też szybkich efektów. Przeszkodą w ich stosowaniu jest jednak obawa przed działaniami niepożądanymi.

Lekarze nie są doceniani jako wsparcie podczas odchudzania.

Niska świadomość istnienia oraz działania leków na receptę i parafarmaceutyków wiąże się także z niewielkim wykorzystaniem wsparcia lekarzy w czasie kuracji odchudzającej. Jedynie 3% kobiet kiedykolwiek stosowało leki przepisywane przez lekarza, a aż 95% nigdy nie miało z nimi do czynienia. Osoby, które się odchudzały wprawdzie najczęściej wskazywały lekarza jako najbardziej wiarygodne źródło informacji o sposobach redukcji masy ciała (zobacz wyniki badania), ale w praktyce aż 70% z nich nigdy nie rozmawiało z lekarzem na ten temat (zobacz wyniki badania)! Lekarze są zatem doceniani tylko w deklaracjach, ale w rzeczywistości zdecydowana większość nie zwraca się do nich o pomoc.

Głównym deklarowanym powodem pomijania lekarza wskazywanym przez kobiety jest to, że "nigdy nie przyszło im to do głowy" (33%). Oznacza to, że nadmierna masa ciała nie jest uważana za typowy problem medyczny. Potwierdza to trzeci co do częstości powód: 23% uważa, że nadwaga nie jest tak dużym problemem, aby w ogóle rozmawiać o tym z lekarzem. Oddzielną kwestię stanowi drugi co do ważności powód, wskazywany przez 29% respondentów: ich zdaniem odpowiedzialność za nie poruszanie tego tematu podczas wizyty ponosi lekarz, a ten nie zainicjował takiej rozmowy (zobacz wyniki badania).

Osoby, które korzystały z porady lekarza przy odchudzaniu najczęściej otrzymywały zalecenia rozpoczęcia diety (70%) oraz ćwiczeń fizycznych (54%). Jednak trzecią najczęściej pojawiającą się rekomendacją (24%) było stosowanie leków na receptę lub parafarmaceutyków, przy czym większość z nich (17%) były to leki recepturowe. Zatem lekarze nie odrzucają stosowania leków na receptę i parafarmaceutyków wpływających na odczucie sytości oraz nie ograniczają swoich rekomendacji tylko do diety i zwiększenia aktywności fizycznej (zobacz wyniki badania).

Lekarze stanowią więc źródło wszechstronnej pomocy podczas odchudzania. Co więcej, są doceniani i obdarzani zaufaniem, jednak kobietom poszukującym rozwiązania problemu swojej nadmiernej masy ciała brakuje świadomości różnorodności rozwiązań oferowanych przez współczesną naukę, wykraczających poza dietę i zwiększoną aktywność fizyczną, oraz przekonania, że mogą się zwracać do lekarzy o wsparcie w wytrwaniu w trudnej kuracji odchudzającej.